دینی و مذهبی

رابطه نماز و اخلاقمداری

رابطه نماز و اخلاقمداری

در این نوشتار به بررسی رابطه نماز و اخلاقمداری می‌پردازیم. با سنگ هرات همراه باشید.

مقدمه

نماز در بین همه دستورهای درخشان اسلام، از اهمیت خاصی برخوردار می باشد و اخلاق هم ، دارای جایگاه ویژه ای می باشد تا جایی که پیامبر هدف از رسالت خود را در کامل نمودن اخلاق شایسته خلاصه نموده است و همچنین می فرماید: هیچ چیزی در ترازوی اعمال انسان در روز قیامت از اخلاق حسنه سنگین تر نیست.
انسان دنیای امروزی، به لحاظ پیچیدگی های زندگی، وسعت وسرعت تغییرات، با مسائل وبحران های زیادی مانند: مشکلات خانوادگی،شغلی،اجتماعی و.. دست به گریبان است که هرکدام ازاین بحران ها می توانند مشکلات جدی در زندگی به او تحمیل کنند که نتیجه آن بداخلاقی و دور شدن از فضایل انسانی می باشد.

بد اخلاقی و دور شدن از خلق و خوی انسانی، باعث استرس و اضطراب می شود که این خود یکی از بیماریهای قرن حاضر است که اغلب مردم به درجاتی از آن مبتلا هستند و ازآن شکایت دارند، این هیجان شدید که به سیستم عصبی حمله میکند، زاییده‌ی تمدن عصر حاضر است، سیستم عصبی انسان با این همه سرعت، هماهنگ نیست و قدرت دفاع طبیعی بدن، صرف
مبارزه با نگرانیهای زندگی ماشینی شده و فرد دچار اضطراب میشود، در این میان، این مغز آدمی است که تمام استرسها و پریشانیها و به دنبال آن ناراحتیهای مختلف جسمی و روانی و ضعف قوای بدنی را تجربه میکند و تمامی اینها زمانی ایجاد می شود که انسان از دایره اخلاق مداری خارج شود.

یک سری از باورهای دینی اعتقادی هستند که در افزایش یا کاهش فشار روانی و به دست اوردن فضایل اخلاقی و یا آلوده شدن به رذایل اخلاقی، بسیار مؤثرند.
ما در این نوشتار به رابطه نماز با اخلاق مداری خواهیم پرداخت و اینکه این رابطه از چه اهمیتی برخوردار می باشد.

 

معنای لغوی و اصطلاحی صلاه

در ادامه‌ی نوشتار رابطه نماز و اخلاقمداری با معنای لغوی نماز آشنا می‌شویم. با سنگ هرات همراه باشید.

کلمه صلاه، در لغت به معنای دعا، خواندن و صدا کردن، درخواست نمودن، نیایش کردن، پرستش، نیاز، سجود، بندگی و اطاعت، تسبیح و طلب معنویت و مغفرت است.

در اصطالح شرع مقدس اسلام عبارت است از: عبادتی که متضمن مناجات و خضوع در پیشگاه خداوند باشد. به عبارت دیگر شرعاً به افعال و اعمال مخصوصی که به نحوه و کیفیت خاصی انجام میشود، گفته شده است.

نماز از زمان اولین پیامبر وجود داشته و بر انسانها واجب بوده است. از میان تمامی موجودات، انسان ویژگی تکلیف را دارا میباشد و این از افتخارات اوست که از سوی خدای هستی فرمان مییابد و عهده‌دار انجام کارها و وظایفی میشود که خواستۀ پروردگار جهان است و این خواسته نیز بر هر کسی واجب نیست بلکه باید این انسان دارای ویژگی هایی باشد که سعادت و افتخار این وجوب را داشته باشد از جمله: -1 بلوغ، -2 قدرت، -3 اختیار و -4 عقل.

رابطه نماز و اخلاقمداری

معنای لغوی و اصطلاحی اخلاق

واژه اخلاق جمع خلق است که در لغت به معنای سرشت و سجیه آمده است اعم از سجایای نیکو و پسندیده، مانند: راستگویی و پاکدامنی و یا سجایای زشت و ناپسند، مانند: دروغگویی و آلوده‌دامنی. خُلق زیبا به معنای بهره‌مندی از سرشت و سجیه‌های زیبا و پسندیده و خَلق زیبا به معنای داشتن آفرینش و ظاهری زیبا و اندامی موزون و هماهنگ است.

بد اخلاقی، زمانی ایجاد می شود که انسان به ورطه گناه بیفتد و به خدای باری تعالی که منشاء کلیه فضایل و اخلاقیات می‌باشد، فاصله بگیرد ویکی از ویژگیهای انسان در مقابل حیوانات، احساس نوعی خلا اخلاقی است که هنگام ارتکاب گناه یا از دست دادن فرصتها بدان دچار میشود. این مسائل عامل فشار روانی‌اند وگاه زمینه اعمال خطرناکی چون قتل و جنایت را
فراهم می‌آورند.

احساس گناه

در ادامه‌ی نوشتار رابطه نماز و اخلاقمداری با معنای احساس گناه آشنا می‌شویم. با سنگ هرات همراه باشید.

انسانی که طالب آرامش، راحتی و دوری از رنج و ناراحتی میباشد، باید از ارتکاب هر گونه گناهی دوری کند، زیرا علت بسیاری از سختیها، بیماریها و رنجهایی که به او میرسد، اعمال خود او و ارتکاب گناه میباشد، خداوند متعال میفرماید:
“و ما اصابکم من مصیبه فبما کسبت ایدیکم و یعفو عن کثیر”و آنچه از رنج و مصایب به شما میرسد همه از دست خود شماست، در صورتی که خدا بسیاری از اعمال بد را عفو میکند”
بر این اساس، علت همه رنجها و مصایب، بلاها و سختیهایی که به انسان میرسد اعمال و بداخلاقی هایی‌ست که خود اومرتکب شده، هر چند در ظاهر، ارتکاب برخی گناهان، لذت و خوشی موقت و زود گذری را به همراه دارد، اما نه تنها آرامش و راحتیواقعی را برای انسان به ارمغان نمیآورد بلکه او را دچار محنت و غم و اندوه میسازد.

ناامیدی و ياس

زندگی هر فرد منوط به امید و ناامیدی است، ناامیدی موجب کم شدن فعالیت فرد میشود، ناامیدی پدیدآورنده غم، اندوه و نیز نگرانی و اضطراب است، ناامیدی پدیدآورنده اندوه است که این خود از توانایی روح و بدن میکاهد، چنانکه حضرت علی میفرماید: “الحُزنُ یهدم الجسد” اندوه جسم آدمی را نابود میسازد. در انسانشناسی اسلامی این حقیقت مورد توجه است که میان تن و روان تأثیری متقابل حکم فرما است. آنان که دچار هراس نشوند دستخوش اضطراب نمیشوند و کسانی که دل به خدا دادهاند و در دایره اخلاق مداری حرکت می کنند، دچار هراس
نمیگردند، خداوند سبحان در قرآن میفرماید:” اِن َ الذ َینَ قالُورا رَب ُنا اهللُ ثُم َ استَقامُوا فالخَوفٌ عَلَیهِم وَ الهُم یَحزَنُونَ” آنان که گفتند پروردگار ما خداست و به رهنمون و آیین او پایبند ماندهاند، دچار حزن و اندوه نمیشوند و در دام اضطراب گرفتار نمیگردند.

احساس خلا معنوی

انسان در این جهان پهناور از بی هدفی و نداشتن تکیهگ اهی مطمئن رنج میبرد و نیاز به چیزی دارد که به هستی او منظوری ببخشد. هرچه بیشترانسان بتواند از خود فراتر رود و خود را درراه چیزی یا کسی ایثار کند، انسانتر میشود. این معیار نهائی رشد و پرورش شخصیت سالم از نظر فرانکل است، مجذوب شخصی یا چیزی فراسوی خود شدن و تنها از این راه به راستی میتوان خود شد. این احساس خلا زمانی ایجاد می شود که انسان نتواند به خالق هستی وصل شود، این حالت درآیات گوناگون و قصص مختلف و تمثیلهایی درباره کفار و منافقان قابل مشاهده می باشد، گاه اعمال کافران را به خاکستری در تندباد تشبیه میکند، تندبادی که همه کردارهای نیکشان را میبرد و برایشان چیزی باقی نمیگذارد. در سوره نور نیز اعمال کافران به سراب تشبیه شده است. سرابی که تشنه، آبش میپندارد و چون به آن میرسند، هیچ نمییابند، یا مانند ظلمات دریای عمیقی است که امواج آن شک و جهل و اعمال زشت بر فراز یکدیگر دریا را میپوشانند و ابر تیره کفر نیز آسمان را فرا میگیرد تا ظلمتها چنان متراکم و انبوه شود که چون دست بیرون آرد، هیچ نتواند دید، در سوره عنکبوت، ناپایداری و عدم ثبات روحیه
منافقان به النه عنکبوت تشبیه شده، عملکرد آنها، جز تنیدن به دور خودشان و خفقان، محصولی به بار نمی‌آورد.

رابطه نماز و اخلاقمداری

رابطه نماز و اخلاقمداری

نداشتن پشتیبان و تکیه گاه

از نظرقرآن یکی از عوامل بداخلاقی و فشار روانی، نداشتن تکیه گاه معنوی است، زیرا وقتی انسان خدا را فراموش کند، زندگی معیشتی و مادی او هم دشوار میشود.
انسان بدون تکیه گاه ایمان، نه قناعتی دارد تا سرمایه معنویت و غذای جانش باشد، نه اخلاقی که بتواند جلو طغیان شهوتش را بگیرد و نه امیدی که وی را به سوی آینده پیش برد. آن که خدا را فراموش میکند تمام آرزوهایش به دنیا محدود میشوند، اما امکانات مادی- هرقدر هم وسیع باشد- جان انسان را که در پی جاودانگی است، سیراب نمیسازد، چنین فردی پیوسته در فقر روحی به سر میبرد و دل در گرو چیزی دارد که قابل دسترس نیست، او همواره با آرزوهای برآورده نشده و هراس از زوال نعمتها، همنشین است، در جامعه بدون ایمان، اخلاق حاکم نیست و همه از هم میترسند به یکدیگر بی اعتماد هستند و پیوندهایشان بر محور منافع شخصی است، در قرآن کریم درباره کسانی که تکیه گاه ایمانی ندارند آمده است: “ما در گردن هایشان زنجیرهایی را قرار دادیم که تا چانه هایشان ادامه دارد و سرهای آنها را بالا نگه داشته و چشمها بسته است، ما در پیش روی آنها و پشت سرشان، سری قرار دادیم و در عین حال، چشم هایشان را پوشاندیم، پس چیزی را نمیبینند.”

برخی اثرات دوری از نماز و دچار شدن به اضطراب

در کل ، افرادی که از نماز فاصله می گیرند دچار اضطراب شده و نه تنها در دایره اخلاق مداری قرار نمی گیرند بلکه دچار یکسری معضلاتی می شوند ازجمله:
-1 احساس در پیش داشتن آیندهای تاریک و مبهم
-2 داشتن گذشتهای نامطلوب و یأسآور
-3 احساس ضعف و توانایی
-4 احساس پوچی در زندگی
-5 ناامیدی: زندگی هرفردی منوط به امید است و ناامیدی موجب کمشدن فعالیت فرد میشود
-6 سوءتفاهم
-7 تردید
-8 مجالست با مبتالیان به اضطراب
-9 دنیاپرستی
-10 احساس ناسپاسی
-11 سوءظن و بدبینی
-12 وسوسههای شیطانی
-13 عصیان

راهکارهای اخلاق مداری

راه حل این مشکل، ارتباط با خالق یکتا و نماز می باشد و اگر انسان بتواند با نماز، خودش را به دریای ژرف و بیکران هستی وصل کند،می تواند تمامی این بی اخلاقی ها و مشکلاتی که نام بردیم حل کند و تا این مشکل حل نشود و اعتقادات بشر سامان نیابد، جز سراب چیزی در پیش رو نخواهد داشت.
آنچه از دست انسان بر میآید این است که انرژی کامل را با نماز گرفته و خودش را با این انرژی، برای رویارویی با مشکلات مهیا نماید، انسانی که امید داشته باشد، قطعا می تواند خوب فکر کند و تصمیم بگیردو اجرا کند و درنتیجه، همیشه فردی اخلاق مدار و موفق خواهد بود.

نماز می تواند روحیه قدرشناسی و سپاسگزاری نسبت به دیگران را تقویت کند که این یکی از کمالات و اخلاقیات و خصال اهل نماز می باشد، بدین بیان که اگر کسی برای این انسان، کاری را انجام داد و زحمتی را، هر چند ناچیز، به خاطر او متحمل شد، سپاسگزار خواهد بود.
نماز می تواند یاد قیامت و جهان آخرت را در انسان زنده کند و این مطلب به انسان آرامش میدهد، به دلیل اینکه مؤمن اگر در این جهان به چیزی دست نیابد، مطمئن است که کمبود او در سرای آخرت جبران خواهد شد ولی در بینش مادی، عنصر جبران وجود ندارد، بدین سبب دنیا گرایان بیشتر دچار بی اخلاقی، فشار روانی و یأس میشوند و چه بسا به خودکشی دست
میزنند.
آنهایی که اهل نماز و ارتباط با خالق هستی نیستند، از نعمت اطمینان، آرامش و امنیت باطنی برخوردار نخواهند بود زیرا کسی که اهل نماز باشد، خدا را وکیل و پشتوانه خود مییابد و این مسئله مایه دل گرمی روحی و احساس اعتماد باطنی او خواهد بود در حالی که انسان بی نماز، از داشتن چنین تکیه گاه روحی محروم میباشد.

نماز باعث تخلیه هیجان می شود، هیجاناتی که انسان از راههای صحیح، برونریزی عاطفی کرده و عقده گشایی می کند و موجب کسب اخلاقیات و تقویت روحی و جبران ضعفها و کسالتها می شود.
نماز باعث تنظیم عواطف می شود و یکی از راههای مقابله با بد اخلاقی ها و فشار روانی، تنظیم عواطف و امیال از طریق میانه‌روی است و قرآن کریم هم مسلمانان را (امت وسط) میداند و به میانه روی فرا میخواند.

رابطه نماز و اخلاقمداری

رابطه نماز و اخلاقمداری

نتیجه گیری

اهمیت نماز در بین همه دستورهای درخشان اسلام، بدین جهت است که دارای تأثیرات به سزایی در ایجاد خلق و خوی انسانی می باشد، نماز روح انسانها را به مبدأ هستیبخش مربوط و متصل میکند و با این ارتباط روح و جان آدمی را زنده، با نشاط و آرام میسازد و او را برای انجام سایر تکالیف و وظایف فردی و اجتماعی آماده میکند. لذا نماز محرکه تمامی اعمال و دستورات انسانی هم هست، زیرا کسی که به نماز اهمیت بدهد، به سایر تکالیف انسانی و اخلاقی هم اهمیت خواهد داد و آنها را با نیت صحیح و خالص به جا میآورد. خواندن نماز علاوه بر آن که انجام یک دستور و یک واجب الهی است، خود مانع از انجام زشتیها، خلافها و گناهان دیگر است و نمازگزار واقعی از فحشاء و منکرات به دور است و این خاصیت بازدارندگی نماز است. معنویت وایمان قلبی به خدای یکتا که همه چیز وهمه کس را آفریده ،در بسیاری از موارد در درمان بی اخلاقی ها و اختلالات روانی موثر واقع می شود، درحقیقت کسی که اختیار امور خود را تنها به خداوند می سپارد واورا مالک همه چیز میداند، ایمان دارد که خداوند در همه امور، خیر وصلاح اورا می خواهد، پس رضایت خدا را در کارها خواستار می شود و به هرچه که خداوند راضی است، اوهم راضی می شود، درنتیجه خودرا در برابر سختیها، بیماریها، ناکامی ها و…تنها نمی بیند و تنها به خدا اتکا می کند و این چنین افرادی با این اوصاف به آرامش می رسند.
از نظر بینش الهی، عوامل استرس زا خلاف اخلاقیات و عواملی که باعث اختلالات روانی می شوند درحقیقت از اعمال و نیات انسانها سرچشمه می گیرند، یعنی همان اعمال و نیات سوء انسان است که منجر به اختلالات روانی و خارج شدن از اخلاقمداری، می شوند و این انسان است که با نماز و یاد خدا می تواند آرامش روحی وروانی خود را به دست آورد.
اخلاق مداری و آرامش روانی در قرآن جایگاه ویژه دارد و به شکلهای گوناگون بازتاب یافته است و یکی از بهترین مسیر برای رسیدن به اخلاق و فضایل، نماز می باشد که در تمام ادیان الهی، مورد تاکید قرار گرفته است و ستون و پایه دین می باشد.

همچنین در سنگ هرات با عنواناز ماه رمضان چه میدانید؟ همراه با 10 حدیث از ائمه بخوانید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *