در این نوشتار به بررسی آثار مادی نماز شب در روایات می‌پردازیم. با سنگ هرات همراه باشید.
مقدمه
نماز شب که در روايات به (صلاه الليل ) تـعبير مـيشود يکي از عبادات خالص اولياي خدا و از برنامه هاي سازنده اسلامي به شمار مي رود. نماز شب انسان را به وادي معنويات نزديک تر مي کند و درس خودسازي و خلوت با خالق خود را که از نيازهاي طبيعي انـسان اسـت بـه او مي آموزد. در بيان اهميت نـماز شـب هـمين بس که خداوند در آيه ٧٩ سوره اسراء خطاب به پيامبر (ص ) مي فرمايد: (فَتَهَجَّد به ناِفَلۀًَ لکَ عَسيَ انَ يبعَثَکَ مَقاماً مَحمودًا) عَسي فـعلَ تـرَجّي اسـت و به معناي اميد و آرزو مي آيد بنابراين خداوند در اين آيه به پيامـبر (ص ) مـي فرمايد: نماز شب بخوان اميد است که به مقام محمود برسي. يعني در صورت خواندن نماز شب ،تازه اميد رسـيدن بـه مـقام محمود است .
در روايات ، تأثيرات معنوي زيادي براي نـماز شـب ذکـر شده از جمله : پيامبراکرم (ص ) مي فرمايند: در تقرب عبد به خداوند متعال هيچ امري را با فـضيلت تـراز نـماز شب و راز و نياز در دل شب نمي شناسم (محمد بن حسين آجري، ١٤١٧ ق ، صفحه ٢٩٨). وهمچنين در روايت ديگري فرمودند: نـماز شـب باعث قبولي عبادات و اعمال است (محمد باقر مجلسي، ١٤٠٤ ق ، جلد ٨٧ صفحه ١٦١). و در حديث ديگري فـرمودند: بـر شـما باد به قيام در شب چرا که موجب پوشاندن و بخشش گناهان است (محمد باقر مـجلسي، ١٤٠٤ ق ، جـلد ٨٧ صفحه ١٢٣). امام صادق نيز فرمودند: شرافت مؤمن در نماز شب اوست (محمد بن يعـقوب کـليني، جـلد ٣، صفحه ٤٨٨).اما نمازشب علاوه بر اثار معنوي، اثار مادي فراواني نيز دارد.
آثار مادی نماز شب در روایات
آثار مادی نماز شب
آثار مادي را ميتوان بـه مـالي و غير مالي تقسيم کرد.نوشتار آثار مادی نماز شب در روایات، در صدد آن است که به بررسي آثـار مـادي نـماز شب بپردازد. با سنگ هرات همراه باشید.
١. امور مالي
در ادامه‌ی نوشتار آثار مادی نماز شب در روایات، به بررسی آثار مادی از نوع امور مالی می‌پردازیم. با سنگ هرات همراه باشید.
اولين دسته از امور مادي، امور مالي هستند. مراد از امور مالي..
١-١. وسعت رزق و روزي
از امـام صـادق (ع ) آمـده که فرمودند: «کذب مَن زعم يصلّي صلاة اّلليل و هو يجوع »؛ دروغ مي گـويد کـسي که گمان مي کند نماز شب مي خواند و گرسنه مي ماند. (احمد بن محمد بن خـالد بـرقي ، بي تا، جلد اول ، ص ١٢٥).
همچنین طابق روايات فـراواني که در زمـينه رزق و روزي وجـود دارد، بـزرگ ترين مانع بر سر راه نـزول بـرکات مادي و معنوي از ناحيه حضرت حق ، ارتکاب گناه و اقدام به کارهاي ناشايست اسـت . اين گـناه است که ميان ما و خداوند مـهربان فاصله ايجاد نموده ، و بـا افـکندن پرده ظلمت و تاريکي بر صـفحه دل ، سـدّي بسيار عظيم را بر سر راه خوشبختي و سعادت انسان قرار مي دهد. بـنابراين ارتـباط نزديک و تـنگاتنگي مـيان گـناه و کم شدن روزي وجود دارد، حـال اگر انسان در اثر غفلت و فراموشي ياد خدا در دام گناه و معصيت گرفتار شود بايد مانع ايجاد شـده را بـه کمک آموزه هاي ديني از سر راه بـردارد تـا در نـتيجه بـتواند مـرغ دل را به آسمان رحـمت الهـي پرواز داده و از سرچشمه فيض جوشان خالق هستي کام وجود خود را سيراب نمايد.
با توجّه به فرمايش امام صادق (عليه السلام ) مي توان گفت : نـماز شـب همچون باران رحمت مي تـواند لکـه هاي تاريک گناه را از مملکت باطن پاک نموده و با اين اقدام معنوي خانه قلب را با عطر پاکي و پيراستگي، عطر آگين نمايد و در نتيجه ، رزق و روزي را متوجه انسان ميکند.
١-٢. اداي دين و قـرض
در تـفاسير مختلف (تفسير کبير، کاشف و نمونه ) آمده است که اين آيه به دنيال آيه قبل که مردم را به جهاد تشويق ميکرد، مؤمنان را به انفاق و وام ترغيب مينمايد. زيرا همانگونه که براي امنيّت و صيانت جامعه ، نـياز بـه جهاد و تلاش مخلصانه است ، همچنين براي تأمين محرومان و تهيه وسايل جهاد، نياز به کمک هاي مادّي ميباشد.
امام صادق عليه السلام مي فرمايد: «صلاة اللّيل … تقضي الدين ؛ نماز شب مايه ادا شدن قرضها است » (شيخ صدوق ، ١٣٦٨، ص ٦٧).
آثار مادی نماز شب در روایات
٢. امور غير مالي
در ادامه‌ی نوشتار آثار مادی نماز شب در روایات، به بررسی آثار مادی از نوع غیر مالی می‌پردازیم. با سنگ هرات همراه باشید.
اما پس از ذکر کردن امور مالي ، به امور غير مالي ميپردازيم .
٢-١. صحت و سلامتي بدن
حضرت عـلي عـليه السـلام درباره سلامتي بدن مي فرمايند: «قيام الليل مصحّۀ للبدن »؛ (عبد الواحـد تميمي آمدي، حديث ١٠٧٦٠). بيداري شب باعث سلامتي بدن است. .
در پژوهشي، اين کلام گهربار حضرت امير (عليه السلام ) از لحاظ عـلمي ثـابت شـده است . غفاري (١٣٨٤) در کتاب «اسرار پزشکي نماز شب » از جهت علمي آمده فـوائدي کـه تنها بيداري شب در بدن دارد را بررسي کرده است .علاوه بر تمامي فوايد روحي و جسمي که نماز شـب مـثل ديگـر نمازها دارد مانند ايستادن در حالت نماز که باعث تقويت حالت تعادلي بدن مـي شـود ، زمـانبندي اين نماز به گونه اي است که متناسب با تمامي شرايط فيزيولوژي بدن تنظيم شده و اگـر چـنانچه يک فـرد به توصيه هاي معصومين (عليهم السلام ) عمل کند و شب ها زود بخوابد و قبل از طلوع فـجر بـيدار شود بهترين بهره را از خواب برده و مفيدترين شرايط را براي سلامتي بدن خود فراهم مـي سـازد و آفـات فراواني را از جسم و جان خود دفع مي کند.
٢-٢. خوش سيما شدن
در روايات فراواني، از اعمالي که موجب زيبايي ظاهر و نورانيت صورت انـسان مي شود، نام برده شده است از جمله : از رسول گرامي اسلام نقل شده است که ميفرمايند: « هر که نماز شب زياد بخواند هنگام روز زيبا و خوش سيما گردد» (نهج الفصاحه ،ابوالقاسم پاينـده ، ص ٥٨٠). و در روايت ديگـري امام صادق عليه السلام فرمود: نماز شب انسان را خوش سيما و خوشبو مي کند، و ديد انسان را نوراني مي کند. (محمد بن حسن حر عاملي، ١٤١٤ ق ، ج ٥، ص ٢٧٢)
اين پيامد مثبت نماز شب ، با عبارات ديگـر نـيز در روايات آمده است ؛ مانند سفيد شدن صورت و نورانيت صورت . امام صادق عليه السلام مي فرمايد: «صلاة اللّيلُ تبيض الوجه »؛ (عبد الواحد تميمي آمدي، حديث ١٠٧٦٣) اين گـونه بـه نظر مي رسد که در اين حـديث ، نـه تنها سفيدي چهره شب زنده داران مربوط به روز قيامت است ، بلکه در دنيا نيز چهره آنها سفيد و برافروخته مي گردد.
٢-٣. اخلاق نيکو
يکي از اهداف اصلي بعثت پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله وسلّم تزکيه نفوس و تربيت انسان هـا و پرورش اخـلاق حسنه بوده است ؛ حتي مي توان گفت تلاوت آيات الهي و تعليم کتاب و حـکمت ، مـقدمه اي است براي اهميت مساله تزکيه نفوس و تـربيت انـسان هـا؛ همان چيزي که هدف اصلي علم اخـلاق را تـشکيل مي دهد.اما پس از بيان کردن مفهوم و مصداق اخلاق سؤالي که در اينجا مطرح مـيشود اين اسـت که انسان چگونه ميتواند داراي اخـلاق نـيکو و پسنديده شود؟
انـسان ازطـريق راه هـاي مخلفي ميتواند داراي اخلاق حسنه شود مـانند تـمرين و ممارست بر سلام کردن و خوش رو بودن با ديگران . يکي از چيزهائي که بـاعث خـوش اخلاق شدن ميشود نماز شب اسـت ، امام صادق عليه السـلام درمـورد تأثير نماز شب بر اخـلاق مـي فرمايد: «صلاة الليل تحسن الخلق »؛ نماز شب انسان را خوش اخلاق مي کند (شيخ صـدوق ، ١٣٦٨ ش ، ص ٧٠).
در دنياي پراضـطراب و پرتـلاطم امـروز، آرامش و داشتن خـيالي آسـوده ، نعمتي است که هـمگان آرزوي آن را دارنـد. در واقع ، يکي از نيازهاي اساسي انسان ، شادزيستن است که در پرتو آن ، با رسيدن به تعادل روحـي، خـود و جامعه اش را به سلامت و پويايي رهنمون مي شـود.
يکـي از چيز هـايي کـه بـاعث ازبين رفتن غم و ايجـاد آرامش مي شود و در روايات نيز به آن اشاره شده است نماز شب مي باشد امام صادق عـليه السـلام فرمودند: «نماز شب غم و اندوه را از بـين مـي بـرد» (مـحمد بـن حسن حر عـاملي، ج ٥، ص ٢٧٢).
انـسان در نماز با همه اعضاي بدن و حواس خود متوجه خدا مي شود و از همه اشتغالات و مشکلات زندگي روي بـرمي گـرداند و هـمين حالت روي گرداني کامل ااز مشکلات زندگي و نينديشيدن بـه آن در مـيان نـماز، مـوجب آرامـش روان و سـلامت رواني مي شود. اين حالت آرامش رواني، در ايجاد وضعيت سلامت رواني تأثير بالايي دارد و موجب کاهش شدت فشارهاي عصبي روزانه و تنيدگي ها و تنش هايي که بسياري از مردم دچـار آن هستند، مي شود.
آثار مادی نماز شب در روایات
نتيجه گيري
نماز شب مهم ترين نماز مستحبي است که ١١ رکعت دارد و وقت آن پس از نيمه شب شرعي تا طلوع فجر است . بنا بر آيه «وَمِنَ الَلّيلِ فَتَهَجَّدِْ بهَِ ناِفلَۀًَ ّلک » نـماز شـب بر پيامبر اکرم (ص ) واجب و بر ساير مؤمنان مستحب است . در روايات بر اهميت آن تأکيد شده و آن را شرف مؤمن ، کفّاره گناهان روز، برطرف کننده وحشت قبر و ضامن روزي معرفي مي کند و توصيه شده در صـورت گـذشتن وقت ، قضاي آن خوانده شود. نماز شب تأثير بسيار زيادي در زندگي انسان دارد. آثار را ميتوان به مادي و معنوي، و آثار مادي را نيز به مالي و غير مـالي تـقسيم کرد.
بیشتر بدانید:
https://www.islamic-relief.org.uk/
همچنین در سنگ هرات با موضوع“پی آمدهای ترک نماز و علل گرایش به بی نمازی” بیشتر بخوانید.