امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران شامل امامزاده علی اکبر چیذر و امامزاده شاه عبدالعظیم و امامزاده صالح را در سنگ هرات بیشتر بشناسید.
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران
امام زاده به فرزند یا نوادهٔ یکی از امامان شیعیان و نیز به مکان قرارگیری مقبرهٔ آنها گفته می‌شود. شیعیان به قدرت معجزه و شفا دادن به بیماری ها توسط امام زاده ها معتقدند. تعداد بسیاری امام زاده در ایران و تعدادی در عراق وجود دارند که در ادامه با 3 امامزاده معروف تهران آشنا خواهیم شد.
امامزاده علی اکبر چیذر
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران – امامزاده علی اکبر چیذر
امامزاده علی اکبر در چیذَر، یکی از محلات منطقه۱ شهر تهران واقع شده است. همچنین شهید مصطفی احمدی روشن، مسعود علی‌محمدی و محمّد ناظری نیز در کنار این امامزاده به خاک سپرده شده‌اند.
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران – امامزاده علی اکبر چیذر
گنبد بزرگ سبز رنگ مقبره این امامزاده در این منطقه از دور نیز نمایان است و راهنمای خوبی برای زائران و مشتاقان دیدار با شهدای جنگ ایران و عراق است که پس از انقلاب اسلامی در اینجا دفن شدند.در فضای وسیع امامزاده علاوه بر ساختمان حرم، مسجد و حسینیه‌ای نیز برای برپایی مراسم مذهبی قرار دارد. همچنین برای رفاه حال زائران در ضلع جنوبی صحن امامزاده فضایی کوچک و سرسبز برای استراحت و گذران اوقات فراغت در نظر گرفته شده است.
امامزاده علی اکبر (ع) (محل عبادت) در محله چیذر تهران و خیابان هاشمی واقع شده است. این مکان یکی از چهار محل عبادت در محله چیذر تهران می‌باشد و از نظر موقعیت جغرافیایی در نزدیکی مراکز مهمی قرار دارد.
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران – امامزاده علی اکبر چیذر
شجره‌نامه
این امامزاده فاقد شجره‌نامه مشخص و قابل اعتماد می‌باشد. بعضی شجره امامزاده علی اکبر را منتسب به علی بن حسین، امام سجاد (ع) امام چهارم شیعیان می‌دانند. در حالیکه افراد محلی بر این عقیده‌اند که این امامزاده فاقد شجره‌نامه مشخص و قابل اعتماد می‌باشد و امامزاده اسماعیل (چیذر) را از این حیث معتبرتر می‌دانند. در عین حال بعضی از افراد قدمت امامزاده را مربوط به ۹۰۰ سال قبل می‌دانند و بعضی دیگر آن را مقارن با ورود حضرت شاه عبدالعظیم به شهرری می‌شمارند. هرچند که مکان امامزاده علی اکبر، زمان پیش از انقلاب اسلامی تنها یک گورستان محلی برای دفن اموات بوده و کمتر زیارت از امامزاده مورد استقبال قرار می‌گرفته‌است. اما پس از انقلاب، با به خاک سپردن پیکر شهدای جنگ ایران و عراق که در میان آنها، شهدایی با پسوند «چیذری» هم زیاد به چشم می‌خورد و همچنین با تشکیل هیئت رزمندگان شمیرانات و حضور حاج محمود کریمی، از مداحان اهل بیت در اعیاد و عزاداری‌ها و گاهی در شبهای جمعه گلزار شهدای امامزاده علی اکبر به محلی برای برگزاری جلسات سخنرانی و عزاداری و به تعبیر بهتر به یک پایگاه مذهبی در شمال شهر تهران تبدیل شده‌است.
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران – امامزاده علی اکبر چیذر
امامزاده صالح
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران – امامزاده صالح
بقعه امامزاده صالح (ع) تهران در میدان تجریش قرار دارد.مساحت بارگاه امامزاده صالح حدود ۳۰۰۰ متر مربع است و به عنوان یکی از بزرگ‌ترین امامزاده‌های ایرانی شناخته می‌شود. فضای امامزاده به بخش‌های مختلفی تقسیم شده است که برخی از آنها قدیمی هستند و برخی دیگر در دوران پس از انقلاب ساخته شده‌اند.
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران – امامزاده صالح
تاریخچه بنای امامزاده صالح (ع)
امامزاده صالح یکی از قدیمی‌ترین بناهای تهران است و احتمال می‌رود در دوره ایلخانی (سال ۷۰۰ ه.ق) ساخته شده باشد. اطلاعات دقیقی درباره اینکه اولین بار چه کسی بارگاه حضرت صالح را ساخت، در دست نیست. در تاریخ آمده است که در سال ۱۲۱۰، یکی از فرزندان فتحعلی شاه قاجار بنای امامزاده را بازسازی کرد. کاشی‌کاری گنبد و تغییر درب امامزاده از ضلع جنوبی به ضلع غربی، از اقدامات او بود. برادر دیگر او نیز مسجد، حسینیه و حمام صحن شمالی امامزاده را ساخت.
در ایوان ورودی حرم، لوح مستطیلی خشتی وجود دارد که نام فتحعلی شاه روی آن حک شده است و قدمت آن به سال ۱۲۱۰ بازمی‌گردد. ضریح مشبک و نقره فام حرم نیز توسط میرزا سعید خان، وزیر امور خارجه اواخر قاجار، وقف شده است.
بعد از شاهزادگان قاجار امامزاده به همان شکل باقی ماند تا در سال ۱۳۳۸ خیری به نام حسن فداکار با بودجه شخصی خود، برای ترمیم گنبد امامزاده، دوباره آن را کاشی‌کاری کرد. بعد از آن در سال ۱۳۶۸ گنبد به کلی تخریب و بازسازی شد. گنبد جدید بزرگ‌تر بود. در دهه ۸۰ نیز گلدسته‌های امامزاده در کنار گنبد قرار گرفت و داخل رواق‌ها نیز آیینه‌کاری شد.
معماری بنای امامزاده صالح (ع)
اولین چیزی که در معماری امامزاده صالح تهران نگاه را به سمت خود جذب می‌کند، رنگ آبی فیروزه‌ای بی‌نظیرکاشی‌کاری گنبد و گلدسته‌های آن است. معماری این مکان مقدس مجموعه کاملی از ترکیب رنگ‌ها و طرح‌هاست. دیوارهایی با ضخامت زیاد، طاق‌ها و طرح چهارگوشه این بنا به سبک معماری قرن هفتم و هشتم هجری قمری ساخته شده. می‌توان گفت معماری این مکان مقدس ترکیبی از سبک سنتی و باستانی ایرانی و هنر دست معماران معاصر است.
ایوان ورودی و ۴ رواق در ضلع شمالی محوطه قرار دارند. در ابتدا صحن امامزاده یکی از قبرستان‌های تهران بود؛ اما بعد از مدتی تدفین در این محل ممنوع شد و با گذشت زمان آثار قبرهای قدیمی نیز از بین رفت. در ابتدا اطراف امامزاده دیوارکشی شده بود و فضای محصوری داشت؛ اما با اجرای طرح توسعه خیابان تجریش، دیوارهای قدیمی خراب شد. اکنون بخشی از قبرستان به بوستان تبدیل شده است.
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران – امامزاده صالح
حیاط دلباز امامزاده
حیاط بزرگ امامزاده دیدنی‌های مختلفی را در خود جای داده است. مقبره ۵ شهید گمنام در حیاط امامزاده اولین بخش از حیاط است که توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کند. بعد از بازدید از آرامگاه شهدا، به کبوترهای حرم خواهید رسید. این کبوترها آزادانه در صحن پرواز می‌کنند و زائران نیز می‌توانند به آنها گندم بدهند. نذر گندم برای کبوترهای حرم از دیگر نذرهای متداول در امامزاده صالح است.
حوض میان حیاط امامزاده
حوض بزرگ میان حیاط امامزاده صالح از دیگر سازه‌های قدیمی این بناست. پیش از بازسازی امامزاده، این مکان دو حیاط داشت که در حیاط بزرگ‌تر حوض قرار گرفته بود. آب این حوض از قنات سر پل تجریش تأمین می‌شد و بعد از حوض به سمت باغ‌های تجریش می‌رفت. این قنات نیز مانند بسیاری از قنات‌های تهران در سال‌های اخیر خشک شده است. در کنار حوض نیز پاشویه و وضوخانه قرار داشت و زائران می‌توانستند در این قسمت وضو بگیرند، آبی به دست و روی خود بزنند و خستگی راه را از تن به در کنند. در حال حاضر حوض بازسازی شده است و در اطراف آن وضوخانه برای آقایان و شیرهای آب آشامیدنی قرار دارد.
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران – امامزاده صالح
مقبره شهدای گمنام در حیاط
مقبره شهدای گمنام، شهدای هسته‌ای، چند نفر از قربانیان حادثه هواپیمای اوکراینی و شهید فخری زاده در وسط حیاط جلویی امامزاده صالح قرار گرفته است. زائران هنگام زیارت امام زاده صالح از مقبره شهدا بازدید می‌کنند و برای آنها فاتحه می‌خوانند.
محوطه زیارتی اصلی
در امامزاده صالح تهران دو رواق برای زیارت خانم‌ها و دو رواق برای زیارت آقایان قرار دارد که همه آنها در سال‌های گذشته آیینه‌کاری شده‌اند.درب‌های میان تمام رواق‌ها و محوطه به دست هنرمندان معاصر منبت‌کاری شده است. بقعه امامزاده در ابتدا فضایی ۶ در ۶.۵ متری بود اما در حال حاضر حدود ۵۰ متر مساحت دارد. بقعه قدیمی‌ترین سازه بنای امامزاده محسوب می‌شود. ضریح این بارگاه نیز با استفاده از نقره و چوب و به شکل مشبک ساخته شده است.
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران – امامزاده صالح
چنار کهنسال محوطه امامزاده صالح
امام زاده صالح تا مدت‌ها محل زندگی کهن‌سال‌ترین چنار ایرانی بود. این چنار به عنوان نماد شمیرانات شناخته می‌شد و به اندازه‌ای بزرگ بود که سایه هرکدام از شاخه‌های آن بخش زیادی از حیاط محوطه را می‌پوشاند و محل استراحت و عبادت زائران بود. قدیمی‌ترها می‌گویند برخی از اساتید مکتب، کلاس‌هایشان را زیر سایه این چنار برگزار می‌کردند. قدمت درخت پیر به درستی مشخص نیست؛ اما به اندازه‌ای بوده که آن را در لیست میراث فرهنگی ایران به ثبت برساند.
محیط تنه چنار امامزاده به ۱۵ متر می‌رسید و هرکدام از شاخه‌های آن به تنهایی اندازه یک چنار بزرگ قطر داشتند. خلاصه آنکه درخت بزرگ یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری این مکان مقدس بود. اما بعد از خشک شدن قنات تجریش، بخشی از آن که در امامزاده قرار داشت، نشست کرد و همین موضوع باعث آسیب دیدن چنار شد. از طرفی بعد از سیل تجریش، طرح‌های جدیدی برای منطقه برنامه‌ریزی شده بود و چنار در وسط این طرح‌ها قرار داشت. به همین دلیل سازمان میراث فرهنگی دستور قطع چنار را صادر کرد. یک شب درخت را قطع کردند و فردا صبح دیگر خبری از چنار بزرگ نبود و درخت پیر تنها در خاطرات قدیمی‌های تجریش باقی ماند.
نذر نمک در امامزاده صالح (ع)
یکی از رسم‌های این امامزاده نذر نمک است؛ افرادی که به حاجت خود می‌رسند، نمک نذر می‌کنند. نمک‌های نذری نیز در میان زائران امامزاده توزیع می‌شود. نمک در فرهنگ ایرانی نماد برکت و روزی بیشتر در سفره است. البته این فلسفه کنونی نذر نمک است.تاریخچه نذر نمک به زمانی بازمی‌گردد که در منطقه تجریش برف زیادی می‌بارید و بخاطر لیز شدن زمین، بسیاری از مردم زمین می‌خوردند. از آن زمان مردم نمک نذر می‌کردند تا با پاشیدن روی برف‌ها، آنها را آب کنند و عابران آسیب نبینند. این کار کم‌کم به یک رسم تبدیل شد و به عنوان رسم نذری امامزاده صالح شناخته شد.
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران در سنگ هرات – نذر نمک امامزاده صالح
امامزاده شاه عبدالعظیم
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران – امامزاده شاه عبدالعظیم
شهرستان ری، یکی از شهرهای مذهبی و بسیار ارزشمند تاریخ ایران محسوب می‌شود که در دوران مختلف، از ارزش و اهمیت والایی برخوردار بوده است. این نقطه از کشور، عناوین مختلفی از جمله پایتخت مذهبی زرتشتیان، پایتخت تابستانی اشکانیان، پایتخت آل بویه و پایتخت ارزشمند حکمرانان سلجوقی را در کارنامه خود، به ثبت رسانده است.
البته در دوران اسلامی به‌ویژه پس از حکومت سلجوقیان، از اهمیت آن کاسته شده است؛ اما آنچه که امروز این شهر را به یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری مذهبی در سراسر ایران تبدیل کرده است، حضور آرامگاه مطهر امامزاده عبدالعظیم حسنی (ع) است که در بین مردم به «شاه عبدالعظیم» شهرت یافته است.
البته علاوه بر بارگاه ملکوتی این عالم شیعه، بزرگان دینی، علمی و هنری بسیاری در این شهرستان مدفون هستند که می‌توان به جلال آل احمد، آیت‌الله کاشانی، محمدرضا مهدوی کنی، شیخ صدوق، شیخ محمد خیابانی و… اشاره کرد.
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران در سنگ هرات – امامزاده شاه عبدالعظیم
عبدالعظیم حسنی کیست؟
حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی (ع) است که با چهار واسطه، از نوادگان حضرت علی (ع) محسوب می‌شود. ایشان در سال ۱۷۳ هجری قمری در شهر مدینه متولد شد و نزدیک به هشت دهه و با درک امامت چهار امام معصوم – امام موسی (ع)، امام رضا (ع)، امام جواد (ع) و امام هادی (ع) – در سن ۷۹ سالگی به دیار باقی شتافت.
نسبت عبدالعظیم (ع) به امام حسن مجتبی (ع)، از دلایل شهرت این شخصیت عظیم علمی، فرهنگی و جهادی به عبدالعظیم حسنی در بین مردم است.
به نظر می‌رسد که حضرت عبدالعظیم با توجه به دوران حکومت خلیفه وقت و اوضاع سیاسی حاکم بر جامعه، رفتار نامناسب، اقدامات جبرگونه، توهین و بدرفتاری‌های خلفای عباسی با اهل بیت پیامبر (ع)، به ناچار از محل سکونت خود هجرت کرده و به ری نقل مکان کردند.
در روایات آمده است که ملاقات حضرت عبدالعظیم (ع) با امام هادی (ع) به خلیفه وقت گزارش داده می‌شود و این امر سبب شده تا خلیفه دستور تعقیب و دستگیری ایشان را صادر کند. حضرت نیز برای رهایی از زندان، به صورت ناشناس اقدام به رفت و آمد در شهرها و نقاط مختلف کرده تا سرانجام به شهر ری می‌رسند. در آن دوران، شهر ری یکی از معتبرترین و مهم‌ترین سرزمین‌های شیعه‌نشین بود و همین امر سبب شد تا عبدالعظیم حسنی (ع)، آن بلاد را برای سکونت انتخاب کنند. وی با مخفی کردن هویت خویش، به خانه یکی از شیعیان که در محله «ساربانان» در کوی «سکه‌المولی» قرار داشت رفتند.
حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، در مدتی که در شهر ری سکونت داشتند، پیوسته به صورت مخفی با شیعیان در ارتباط بودند.با گذشت زمان، هر روز بر تعداد مراجعین حضرت افزوده شده و ایشان نیز به سوالات، شبهات دینی و مذهبی و… مردم ری، پاسخ میدادند.
مدت دقیق سکونت حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در شهر ری، مشخص نیست؛ اما آنچه مسلم است و در کتب و نوشته‌های تاریخی به آن اشاره شده است، اقدامات ارزشمند و گرانقدر وی در مدت زمان زندگی‌اش در شهر ری است که به انجام فعالیت‌های فرهنگی، علمی و سیاسی پرداخته و از هر فرصتی برای بیان روایات و نشر علوم خود، استفاده می‌کردند.
به گفته «صاحب بن عباد»، یکی از شیعیان ری، در شب وفات حضرت عبدالعظیم (ع)، رویایی صادقه را مشاهده کرده که پیامبر بزرگوار اسلام (ص) به وی چنین فرمودند:
مردی از فرزندان مرا فردا از سکته المولی می‌آورند و در باغ عبدالجبار بن عبدالوهاب، در کنار درخت سیب، دفن خواهند کرد.
«صاحب بن عباد» در ادامه روایت خود، به مراجعه فرد شیعه به باغ مذکور در رویای خود که توسط پیامبر اکرم (ص) به آن اشاره شده بود و اقدام وی برای خرید آن باغ اشاره کرده است. به نظر می‌رسد که صاحب باغ نیز رویایی همانند رویای فرد شیعه را مشاهده کرده و تصمیم می‌گیرد که آن را برای دفن سادات و شیعیان وقف کند.
در همان روز حضرت عبدالعظیم (ع)، دارفانی را وداع گفته و چشم از جهان فرو بستند. شیعیان و ارداتمندان خاندان اهل بیت (ع)، با شنیدن خبر رحلت این عالم، سید و زاهد بزرگوار، خود را برای تشییع به ری رسانده و در مراسم خاکسپاری وی شرکت کردند. هنگامی که ایشان را غسل میدادند، کاغذی از پیراهن او می‌یابند که در آن چنین نوشته شده بود:
من ابوالقاسم پسر عبدالله پسر علی پسر حسن پسر زید پسر حسن پسر علی بن ابیطالب هستم.
امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران – امامزاده شاه عبدالعظیم
بنابراین می‌توان با توجه به وسیع بودن باغ‌ها در آن دوران، احتمال داد که تا وسعت قابل توجهی از حرم مطهر عبدالعظیم حسنی (ع)، مدفن سادات، شیعیان و ارداتمندان ائمه معصوم (ع) باشد. گفته می‌شود در هنگام حیات وی، امام معصوم، مردم را برای یافتن راه حل مشکلات و مسائل دینی، اعتقادی، علمی و عملی به حضور عبدالعظیم (ع) ارجاع داده تا از دانش و فضایل این سادات حسنی، بهره‌مند شوند. در این خصوص می‌توان به سخنان «صاحب بن عباد» اشاره کرد.
ایشان در رساله خود به ملاقات «ابوحماد رازی» با امام هادی (ع)، اشاره می‌کند که برای پاسخ به سوالاتی در مورد حلال و حرام به حضور امام رسیده و هنگام ترک محضر ایشان، امام وی را مورد خطاب قرار داده و چنین فرموده‌اند:
ای ابو حماد! هنگامی که چیزی از امور دینی در منطقه‌‌ات برای تو مشکل شد، از عبدالعظیم بن عبدالله حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان.
بارگاه حضرت عبدالعظیم حسنی کجاست؟
در سال‌های ۲۵۴ تا ۲۵۵ هجری قمری، پیکر مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، در خارج از باروی شهرستان ری و در باغی به خاک سپرده شد. هر چند که از اولین بنای ساخته شده بر قبر ایشان، اطلاعات دقیق و مستندی در دست نیست، به نظر می‌رسد که مدتی پس از خاکسپاری و دفن حضرت عبدالعظیم در باغ شخصی به نام «عبدالجبار رازی» در قرن سوم هجری قمری و به دستور «محمد بن زید داعی علوی» بنایی بسیار ساده روی قبر مطهر ایشان ساخته شد.
بیشتر بدانید:
همچنین در سنگ هرات با عنوان “از زندگی برزخی پیامبران و خواندن نماز در قبرهایشان بیشتر بدانید” بخوانید.
2 دیدگاه در “امامزاده های معروف ایران، 3 امامزاده معروف تهران”