در این نوشتار با چرایی سفارش به زیارت قبور و تاکید بزرگان دین بر آن آشنا می‌شویم. با سنگ هرات همراه باشید.
مقدمه
زيارت قبور از جمله اعمالي است که عالمان شيعه بر مشروعيت آن اتفاق نـظر دارند. آنان به اين نـتيجه رسـيده‌اند که زيارت قبر پیامبر اکرم، معصومان، بزرگان دين و مؤمنان مشروع و مستحب است. در روايات فراواني از ائمّة اطهار بر زيارت قبور، به‌ويژه قبور چهارده معصوم تأکيد شده است.
عالمان شيعه بر مشروع بودن زيارت قبور نظر دارند و در طول زمان، دلایلی براي اثبات شرعي بودن آن ارائه کرده‌اند. برخي از اين دليل‌ها، مشروعيت زيارت قـبور رسـول خدا و ائمّه معصوم و اولياي الهي را اثبات کرده است و برخي ديگر بر مشروعيت و جواز زيارت قبر مؤمن دلالت دارد. در منابع شيعي، دلايل ذيل برای جواز زيارت قبور اقامه شده است:
چرایی سفارش به زیارت قبور
1)ادلّة قرآني
در ادامه‌ی مطلب چرایی سفارش به زیارت قبور، با دلایل قرآنی که به فضیلت‌های این عمل اشاره می‌کنند، آشنا می‌شویم. با سنگ هرات همراه باشید.
از آيات کتاب خدا، بـه دسـت مي‌آيد که مردة انسان بايد در خاک دفن شود. قرآن در داستان هابيل و قابيل، از مبعوث شدن کلاغي از جانب خداوند براي آموزش دفن ميّت در خاک، سخن گفته است. (مائده:31) همچنين قبر را بـه عـنوان جـايگاه انسان مرده معرفي مي‌کند. (عـبس:21) و بـازگشت انـسان‌ها را نيز به خاک مي‌داند. (طه:55)
در قرآن، به صراحت دستوري براي رفتن به زيارت قبور يا منع از آن وجود ندارد، ولي فقهای شيعه تلاش کرده‌اند حـکم جـواز اين کـار را از قرآن به دست آورند. اين مسئله در چند بخش ارائه مـي‌گردد:
الف. زيارت قـبور پيامبر اکرم و ائمّة اطهار
دربارة مشروعيت زيارت قبر رسول خدا به آية 64 سورة نساء استدلال شده است که مي‌فرمايد: وَ ما أَرْسـَلْنا مـِنْ رَسـُولٍ إِلاَّ لِيطاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسـْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحيماً.
مـي‌توان این آيه را بـراي همة گناه‌كاران دانست که توبه‌پذيري خداوند را به آنها گوشزد کرده و اعلام مـي‌دارد راه بـازگشت باز است و افراد خطاكار بايد ابتدا توبه كنند و از راه خطا برگردند و سپس براي قبول تـوبة خـود، از اسـتغفار پيامبر نيز بهره ببرند. بنابراين، پس از رحلت پيامـبر، مـي‌توان به حضور ايشان رسيد و درخواست كرد تا براي انسان، از خداوند طلب آمرزش كنـد. حـقيقت «زيارت» نيز جز حضور یافتن زائر در نزد مزور نـيست.
ب. زيارت قـبور بزرگان دين
با مراجعه به قرآن کریم و خواندن تفاسیر مفسران، به این نتیجه می‌رسیم که زیارت قبر بزرگان دین به سه دلیل حائز اهمیت است.
دلیل اول
گرامیداشت و زنده نگهداشتن نام و یاد انسانهای الهی، شایسته، فرهیخته و تاریخساز پس از مرگ و حضور بر سر مَزار و زیارت قبور آنان، لازمه‌ی اثبات محبت و ارادت انسان به نیکیها وکمالات انسانی است و در سرشت آدمی ریشه دارد؛ بهطوری که فطرت ما به طور ناخودآگاه به آن بیش از زیارت سایر قبور رغبت نشان میدهد. هرچند ممکن است غفلت، هَوس و وساوس شیطانی، مانعی برای درک این علم حضوری شود، منتها این معرفت و آگاهی فطری و گرایش انسان، فراگیر بوده و حقیقت انسانیت با این واقعیت سرشته شده است.
دلیل دوم
بزرگان دینی منشأ خیر و برکت‌اند و مردمان در زمان حیات آنان از برکات معنوی‌شان استفاده میکردند. اما این برکات با مرگ آنان پایان نمی‌یابد؛ بلکه روحشان به معدن خیر و برکات وارد می‌گردد و خیر و برکات آنان بیشتر می‌شود و تأثیرگذاری و تصرفاتشان در جهان مادی، بیش از زمان حیاتشان است. در نتیجه بهرهبرداری از برکات صالحان و اولیای الهی و سعی در از دست ندادن آن، امری عاقلانه بوده و زیارت قبور آنان، در کنار کسب معرفت و آگاهی به هدف آنان، یکی از راههای جلب آن فیوضات و برکات برای زائر است.
دلیل سوم
تکریم و بزرگداشت مقام کسانیکه در راه احیای ارزشهای دینی تلاش و فداکاریهایی داشتهاند و با رعایت تقوای الهی، مقرب درگاه الهی شدهاند، کاری شایسته و عقلانی است. خواه این افراد زنده باشند، خواه مرده. یکی از راههای بزرگداشت و تجلیل از فداکاریهای صالحان و بزرگان دین و مذهب، حضور بر سر مزارشان و زیارت قبور آنان است.
ج.زيارت قبور مؤمنان
از آياتي كه دال بر جواز زيارت قبور شـمرده شـده آية 84 سورة توبه است. قرآن براي مراسم خاکسپاری هدم شخصيت منافق دستور مـيدهد كه پيامـبر هيچ‌گاه نبايد بر جنازة او نماز بـگزارد و نبايد بر كنار قـبر او بـايستد؛ آنجا كه مي‌فرمايد: (وَ لا تُصَلِّ عَلي أَحـَدٍ مـِنْهُمْ ماتَ أَبَداً وَ لا تَقُمْ عَلي قَبْرِهِ إِنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ ماتُوا وَ هُمْ فاسِقُون(» (تـوبه:84)
مـفهوم اين آيه ـ كه مي‌فرمايد دربارة مـنافق اين دو كار را انـجام نـده ـ دربارة غير مـنافق اين اسـت كه اين دو كار، خوب و شايسته است. اين آيه فـراتر از آنكه اين عمل را براي مؤمنان مجاز مي‌داند، نشان‌دهندة سيرة مسلمانان و عمل رسول خدا بـر آن اسـت؛ زيرا اگر در خصوص مؤمنان هيچ سابقه‌اي نـداشت و پيامـبر بر سـر قـبور مـؤمنان و مسلمانان حاضر نمي‌شد اين نـهي، معنا و مفهوم درستي نداشت. از اينكه در بارة منافقان مي‌فرمايد: «بر قبر آنان نايست» استفاده مي‌شود كه ايسـتادن بـر سر قبر غير منافق کاري شـايسته اسـت.
چرایی سفارش به زیارت قبور
2) قول، فعل و تقرير معصومان
در ادامه‌ی مطلب چرایی سفارش به زیارت قبور، با نحوه‌ی رفتار معصومین در برابر اموات آشنا می‌شویم. با سنگ هرات همراه باشید.
در کتب شیعی روایات زیادی درباره‌ی تشویق افراد برای به زیارت رفتن قبور وجود دارد. از این روایات مواردی نظیرمستحب بودن زیارت قبور، متوجه شدن و شاد گشتن روح متوفی نسبت به زیارت رفتن او، نحوه سلام دادن بر مردگان و شیوه دعا کردن برای آنها برداشت می‌شود.
برای مثال در روایتی “محمد بن مسلم” می‌گوید: به امام صادق عرض کردم؟ آیا مردگان را زیارت کنیم؟ فرمود: بله. عرض کردم: آیا وقتی ما به زیارتشان می‌رویم، آنان صدای ما را می‌شنوند؟ فرمود: بله، به خدا قسم ، چنین است، مسلما آنان از آمدن شما خبردار می‌شوند و با شما انس می‌گیرند.
یا در روایتی دیگر داریم: علی‌بن‌بلال از امام رضا علیه السلام نقل فرمود: کسى که کنار قبر مومنی خود برود، دستش را بر روى قبر او نهاده و سوره قدر را هفت مرتبه برای او بخواند، از گرفتاریها و سختىهاى روز قیامت که در آن باید پاسخگوى اعمال خویش باشد، ایمنى پیدا مىکند . یعنى خداوند لطف و رحمت خود را شامل حال مؤمنان مرده مىنماید و آنها را از عذاب و گرفتارى روز قیامت نجات مىدهد.
3)عقل
در زيارت قبور، برخي به دليل «عقل» تمسّک جسته‌اند. تبيين‌هاي اين دليل به قرار ذيل است:
الف. عقل درست بودن بزرگداشت هر کسي را کـه به خدا نزديک است درک مي‌کند، خواه زنده باشد، خواه مُرده.يکي از راه‌هاي بزرگداشت مقرّبان درگاه الهي، که از دنيا رفته‌اند، زيارت قبور آنان است.
ب. اگر بپذيريم که روح پس از مـرگ بـاقي است و متوفی از اينکه ما به زيارت قبرش برويم انبساط روحي پيدا مي‌کند، بايد پذيرفت که رفتن به زيارت نوعي احسان به متوفی بوده و نيکويي احسان توسط عقل پذیرفته شده است.
4) فیض بردن زائر و مزور
زيارت براي زيارت کننده و زيارت شونده داراي فوايدي اسـت. زيارت آثـاري براي زائر دارد که در روايات نيز بيان شده است. غير از اين آثار معنوي، که براي زيارت قبر بيان شد، زائر و مزور به واسطة زيارت از يکديگر فيض مي‌برند؛ با توجه به اینکـه پس از مـرگ، روح انسان از بين نمی‌رود، روح ميت از حضور زائر بر سـر مزارش انبساط پيدا مي‌کند. همچنین هنگامي که افراد معمولي و متوسط بـه زيارت قـبر يکي از علما و صلحا و بندگان خاص خدا مي‌روند اينجا فيض بردن زائر بسيار بيش از فـيض‌رساني اوسـت و اصـولاً در اين قبيل موارد، زائران به قصد فيض بردن و جلب لطف الهي و استجابت دعاي خود به زيارتـ اينـ قبور مي‌روند. بنابراين، جاي هيچ اشکال و ترديدي نيست اگر ببينيم زائران اين قبور ويژه نزد آن قـبرها دسـت بـه دعا برمي‌دارند و صاحبان قبور را وسيلة استجابت دعاي خود قرار مي‌دهند.
چرایی سفارش به زیارت قبور
بیشتر بدانید:
https://www.islamic-relief.org.uk/
همچنین در سنگ هرات با موضوع“خودکشی در نظر دین اسلام” بیشتر بخوانید.