قتل نفس چیست‌؟ مجازات قتل نفس از دیدگاه قرآن کریم

قتل نفس چیست‌؟ مجازات قتل نفس از دیدگاه قرآن کریم

قتل نفس به معنی کشتن یک انسان غیر فاسد، از بزرگترین گناهان در حدیث امام علی عليه السلام شمرده شده است که قبلا اشاره شد. در قبح این عمل خداوند در قرآن در آیه ی ۳۲ سوره مائده می فرماید: «مِنْ أَجْلِ ذلِكَ كَتَبْنَا عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنَّهُ مَنْ قَتَل نفساً بغير نفس أو فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً وَ مَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً» و از این روی بر فرزندان اسرائیل مقرر داشتیم که هر کس کسی را جز به قصاص قتل یا [به کیفر] فسادی در زمین بکشد، چنان است که گویی همه مردم را کشته باشد و هر کس کسی را زنده بدارد، چنان است که گویی تمام مردم را زنده داشته است.

در توضیح این آیه، حمران گوید: به امام باقر عليه السلام عرض کردم: معنای فرمایش خداوند متعال که می فرماید:« به همین جهت بر بنی اسرائیل مقرر داشتیم که اگر کسی انسانی را بدون کشتن کسی یا فتنه و فسادی در روی زمین بکشد، گویی همه انسانها را کشته است» چیست؟ چگونه به منزله کشتن همه مردم است؟ زیرا که او تنها یک نفر را کشته است. فرمود: او در جایی از دوزخ قرار میگیرد که آخرین درجه عذاب دوزخیان به آنجا منتهی میشود؛ اگر همه مردم را بکشد، فقط به این مکان وارد می شود. عرض کردم: اگر او شخص دیگری را نیز بکشد؛ در این صورت چه حکمی دارد؟ فرمود: عذابش افزوده میشود.

از آیات دیگری که از قتل انسان مؤمن نهی کرده می توان به آیات زیر اشاره کرد: «وَ مَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِداً فِيهَا وَغَضِبَ اللهُ عَلَيْهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذَاباً عَظِيماً.» (النساء، ۹۳) ۱ و هر کس عمداً مؤمنی را بکشد، کیفرش دوزخ است که در آن ماندگار خواهد بود و خدا بر او خشم می گیرد و لعنتش می کند و عذابی بزرگ برایش آماده ساخته است.» « وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ الله إلا بالحق.» (الإسراء، ۳۳) و نفسی را که خداوند حرام کرده است جز به حق مکشید».

قتل نفس چیست‌؟

در زمینه گناه کشتن یک انسان مؤمن بدون اذن شرعی از قبیل قصاص، در حدیثی امام محمد باقر عليه السلام فرمودند: کسی که عمدا مومنی را بکشد، خدای متعال همه گناهانش را برای قاتل نوشته و مقتول را از تمام گناهانش پاک می نماید.

قتل نفس چیست‌؟

همچنانکه در قرآن آمده است که هابیل قبل از کشته شدن به دست قابیل به او می گوید: «لَيْن بَسَطتَ إليه يَدَكَ لِمُتَلَنِي مَا أَنَا بِباسط يدي إليك لأقتلك إنِّي أَخَافُ اللَّهَ رَبِّ العالمين.» (المائده، ۲۸): اگر دست خود را به سوی من دراز کنی تا مرا بکشی، من دستم را به سوی تو دراز نمی کنم تا تو را بکشم، چرا که من از خداوند، پروردگار جهانیان می ترسم.» إنِّي أُرِيدُ أنْ تبوء بالمِي وَ إِليك فتَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ وذلك جراء الظَّالِمِينَ.» (المائده، ۲۹) «من میخواهم تو با گناه من و گناه خودت به سوی خدا بازگردی، و در نتیجه از اهل آتش باشی، و این است سزای ستمگران.»

قتل نفس

در زمینه قتل نفس نکته ای که باید اشاره شود این است که قرآن کریم کشتن کافران تجاوز گر کافر حربی و مشرکان پیمان شکن و منافقین توطئه گر را جایز دانسته است. رجوع به آیات ۱۳ و ۱۴ سوره توبه و آیه ۱۹۱ سوره بقره و آیات ۶۰ و ۶۱ سوره احزاب این موارد را برای ما آشکار می نماید و یکی از دلایل این امر این است که با وجود اینکه در قبول دین هیچ اجبار و اکراهی نیست و توحید، معاد و نبوت تقلیدپذیر نیز نمی باشد.

لیکن هر فرد یا گروهی ضد دین و ایمان فرد و جامعه یا به نفع شرک اقدام نماید، چون خلاف دستور الهی قدم داشته و سبب ممانعت از آزادی و تعالی عقیده، تبلیغ آیین الهی و موفقیت جامعه توحیدی شده و در نتیجه از سوق دادن انسانها به سمت کمال جلوگیری خواهد نمود. از نظر خداوند جان او فاقد ارزش بوده و در راستای اهداف شیطانی قدم بر می دارد که از بارگاه الهی طرد شده است.

مجازات قتل نفس از دیدگاه قرآن کریم

در صورتی که با این افراد مبارزه نشود، مومنان را از بین برده یا مجبور به ترک ایمان نموده و جامعه الهی را ریشه کن می نمایند. البته فرد مسلمان نیز در چند مورد حکم قتل برایش صادر می شود: از جمله مرتد فطری، زنا کننده بعد از احصان، مفسد في الأرض، لواط کننده، یا اقدام به قتل عدوانی به شرط عدم گذشت اولیای دم، سارقی که ۳ بار برایش حد جاری شده و برای چهارمین بار اقدام به سرقت نموده، زنا کننده با محارم نسبی یا زن پدر و همچنین کافری که با زن مسلمان زنا کند و جادوگر.

قتل نفس چیست‌؟ مجازات قتل نفس از دیدگاه قرآن کریم

با این وجود اسلام برای جان انسانها حرمت قائل شده مثلاً در قصاص نفس شرایطی در فقه شیعه گذاشته شده و اینگونه نیست که هر قاتل را که عمدا کس دیگری را بکشد بشود به عنوان قصاص به قتل رساند. مثلا مسلمان را برای قتل کافر نمی کشند، فرد آزاد برده را بکشد یا قاتل پدر مقتول باشد قصاص نفس نمی شود. همچنین قاتل و مقتول اگر عاقل نباشند و نیز قاتل بالغ نباشد، معمولا حکم قصاص نفس صادر نمی شود.

منبع: کتاب اعتقادات و تکالیف اجمالی شیعه، حبیب حسینی آذر، نشر تبریز: اختر، 1398.